Máy hấp tiệt trùng (Autoclave) là thiết bị cốt lõi trong y tế, dược phẩm và các phòng thí nghiệm, nơi yêu cầu độ vô trùng tuyệt đối. Tuy nhiên, hiệu suất và độ an toàn của thiết bị này phụ thuộc hoàn toàn vào quy trình bảo trì và vệ sinh định kỳ nghiêm ngặt.
Việc bỏ qua các bước kiểm tra nhỏ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng: từ chất lượng tiệt trùng không đảm bảo, làm hỏng vật liệu, cho đến nguy cơ mất an toàn cháy nổ do áp suất vượt ngưỡng. Bài viết này sẽ đi sâu vào ba trụ cột chính của việc duy trì máy hấp tiệt trùng: vệ sinh, kiểm tra van xả, và kiểm tra đồng hồ áp suất.
Bảo Trì và Vệ Sinh Định Kỳ: Chìa Khóa Tối Ưu Hiệu Suất
Vệ sinh thường xuyên không chỉ giữ cho máy sạch sẽ mà còn là biện pháp phòng ngừa số một chống lại sự ăn mòn và tích tụ cặn bẩn, vốn là nguyên nhân chính làm giảm hiệu suất truyền nhiệt và tắc nghẽn.
Bước 1: Vệ Sinh Buồng Hấp và Bộ Phận Tiếp Xúc Hơi Nước
- Làm sạch chuyên sâu: Tập trung làm sạch buồng hấp (chamber), giá đỡ, và khay để loại bỏ cặn muối khoáng (scale) và các chất hữu cơ bám dính. Sự tích tụ cặn có thể làm hỏng cảm biến nhiệt và các van.
- Nguyên tắc “Không ăn mòn”: Chỉ sử dụng nước sạch (ưu tiên nước cất/khử khoáng) và dung dịch tẩy rửa nhẹ được nhà sản xuất khuyến nghị. Tránh tuyệt đối các hóa chất ăn mòn hoặc vật liệu mài mòn có thể làm hỏng bề mặt thép không gỉ.
- Lau khô: Đảm bảo buồng hấp và các bộ phận được lau khô hoàn toàn sau khi vệ sinh để ngăn ngừa gỉ sét và sự phát triển của vi sinh vật.
Bước 2: Kiểm Tra Tổng Quát Các Linh Kiện
- Kiểm tra Gioăng Cửa: Đây là bộ phận thường xuyên bị hỏng hóc. Kiểm tra gioăng cửa (gasket) để phát hiện vết nứt, biến dạng, hoặc cặn bám có thể gây rò rỉ hơi nước và làm mất áp suất trong quá trình tiệt trùng.
- Đường Ống và Bộ Lọc: Đảm bảo đường ống dẫn hơi và bộ lọc nước xả không bị tắc nghẽn.
- Lập Lịch Bảo Trì (PM): Thiết lập một lịch trình bảo trì phòng ngừa (tuần, tháng, quý) dựa trên tần suất sử dụng để đảm bảo máy luôn hoạt động trong điều kiện tốt nhất.
Kiểm Tra Van Xả: Yếu Tố Quyết Định Tính An Toàn
Van xả áp suất (Safety Valve) là van an toàn quan trọng nhất của máy hấp tiệt trùng. Việc máy hấp tiệt trùng yến hũ kiểm tra định kỳ van xả là bắt buộc theo các tiêu chuẩn an toàn quốc tế.
- Chức năng kép: Kiểm tra cả Van Xả Áp (bảo vệ quá áp) và Van Xả Nước/Hơi (kiểm soát quá trình giảm áp sau tiệt trùng).
- Đảm bảo sự linh hoạt: Thường xuyên kiểm tra tính linh hoạt và khả năng đóng/mở chính xác của van. Cặn bám có thể làm kẹt van ở trạng thái đóng hoặc mở, gây mất kiểm soát áp suất.
- Làm sạch và Test Áp Suất:
- Làm sạch kỹ lưỡng miệng van khỏi cặn bám.
- Thực hiện Test Áp Suất Định Kỳ để xác nhận van xả mở đúng ngưỡng áp suất thiết kế, đảm bảo khả năng bảo vệ máy khi xảy ra sự cố.
- Quy tắc thay thế: Thay thế van ngay lập tức khi phát hiện dấu hiệu rò rỉ, hoạt động không ổn định, hoặc đã hết hạn sử dụng theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
Kiểm Tra Đồng Hồ Áp Suất: Đảm Bảo Độ Chính Xác Vô Trùng
Đồng hồ áp suất (Pressure Gauge) cung cấp thông tin thời gian thực về quá trình vận hành, giúp người dùng xác nhận tiêu chuẩn tiệt trùng.
- Theo dõi liên tục: Cần theo dõi chỉ số áp suất trong suốt chu trình để đảm bảo áp suất đạt mức cần thiết và không vượt quá giới hạn an toàn.
- Kiểm tra Độ Chính Xác:
- Thường xuyên kiểm tra độ nhạy và độ chính xác của đồng hồ.
- Thực hiện hiệu chuẩn (Calibration) định kỳ theo tiêu chuẩn. Sai số của đồng hồ có thể dẫn đến việc kết luận sai về chất lượng tiệt trùng.
- Vệ sinh: Giữ cho mặt đồng hồ và các kết nối sạch sẽ để tránh bụi bẩn hoặc hơi ẩm làm ảnh hưởng đến hoạt động cơ học.
- Căn chỉnh và Thay thế: Nếu đồng hồ có dấu hiệu sai số rõ ràng, kim bị kẹt hoặc không về 0, cần tiến hành căn chỉnh lại hoặc thay thế bằng đồng hồ mới đã được hiệu chuẩn.
Lợi Ích Lâu Dài Của Việc Bảo Trì Chủ Động
Việc đầu tư thời gian và nguồn lực vào bảo trì máy hấp tiệt trùng mang lại lợi ích kép:
- Tăng tuổi thọ và Giảm chi phí: Kéo dài tuổi thọ thiết bị, giảm thiểu thời gian dừng máy (downtime) và tiết kiệm chi phí sửa chữa lớn do hư hỏng bất ngờ.
- Nâng cao Chất lượng và An toàn: Đảm bảo chất lượng tiệt trùng đồng nhất và tối đa hóa sự an toàn cho nhân viên vận hành.
Các cơ sở nên xây dựng một Quy trình Bảo trì Phòng ngừa (PM) có hệ thống để duy trì hoạt động ổn định và tin cậy của máy hấp tiệt trùng.
Bài viết liên quan:
Tích Hợp HMI và PLC: Giải Pháp Đột Phá Cho Tự Động Hóa Công Nghiệp 4.0
