5 lý do khiến máy hấp tiệt trùng hũ yến xuống cấp nhanh

Máy hấp tiệt trùng hũ yến (hay còn gọi là nồi hấp tiệt trùng công nghiệp) là thiết bị then chốt, quyết định chất lượng và thời gian bảo quản của sản phẩm yến chưng. Khi máy xuống cấp nhanh, không chỉ chi phí bảo trì tăng cao. Mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tiệt trùng, gây rủi ro về an toàn thực phẩm. Việc hiểu rõ nguyên nhân gốc rễ sẽ giúp bạn có kế hoạch bảo trì, vận hành chuẩn xác, tối ưu hóa lợi nhuận.

Bài viết này, được biên soạn bởi các chuyên gia kỹ thuật có kinh nghiệm thực tế trong vận hành và bảo dưỡng nồi hấp, sẽ đi sâu vào 5 nhóm nguyên nhân chính và đưa ra các khuyến nghị đáng tin cậy để kéo dài tuổi thọ thiết bị của bạn.

1. Nhiệt Độ và Áp Suất Không Ổn Định Kẻ Thù Thầm Lặng

Sự ổn định của nhiệt độ (121C) và áp suất hơi nước bão hòa (thường là 1 – 2 bar) là nguyên lý cốt lõi của quá trình tiệt trùng. Bất kỳ sự dao động nào cũng gây ra căng thẳng lớn lên các bộ phận của máy và làm giảm chất lượng sản phẩm.

• Cảm biến nhiệt bị sai, báo nhiệt ảo:
  • Nguyên nhân: Cảm biến (thermocouple hoặc RTD) bị bám cặn, bị ăn mòn, hoặc bị lỗi hiệu chuẩn.
  • Hậu quả: Máy không nhận biết được nhiệt độ thực tế trong buồng hấp, dẫn đến việc thanh gia nhiệt (điện trở) phải hoạt động liên tục hoặc ngừng hoạt động không đúng lúc. Điều này không chỉ làm tiêu hao năng lượng mà còn khiến nhiệt độ thực tế của hũ yến không đạt giá trị F0 cần thiết (đơn vị đo hiệu quả tiệt trùng), đồng thời làm điện trở nhanh chóng bị cháy hoặc giảm hiệu suất.
• Rò rỉ hơi do gioăng cửa hỏng hoặc van an toàn xì hơi:
  • Nguyên nhân: Gioăng cửa cao su bị cứng, nứt, mòn hoặc biến dạng do nhiệt độ và áp suất cao lặp đi lặp lại. Van an toàn hoặc van xả bị rò rỉ do cặn bẩn bám vào đệm van.
  • Hậu quả: Gây mất áp suất trong chu trình tiệt trùng, buộc máy phải hoạt động cường độ cao hơn để duy trì áp suất cài đặt. Sự rò rỉ hơi nước kéo dài làm tăng mức tiêu thụ điện năng, giảm tuổi thọ của bộ phận gia nhiệt và gây hư hỏng nhanh chóng cho gioăng, tạo thành một vòng luẩn quẩn.
• Máy bị quá tải vượt công suất thiết kế:
  • Nguyên nhân: Xếp quá nhiều hũ yến vào buồng hấp, vượt quá tải trọng tối đa quy định.
  • Hậu quả: Hệ thống gia nhiệt phải làm việc hết công suất trong thời gian dài hơn mức bình thường. Quá tải làm hơi nước không thể lưu thông đồng đều, tạo ra các “điểm lạnh” (cold spots) không đạt tiệt trùng. Sự cố này cũng gây biến dạng khay chứa và tăng áp lực lên khóa cửa buồng hấp, đẩy nhanh tốc độ hao mòn cơ học.

2. Vấn Đề Về Vệ Sinh và Cặn Bẩn Gánh Nặng Hàng Ngày

Sự tích tụ của cặn bẩn là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến máy hấp tiệt trùng công nghiệp hoạt động không hiệu quả và xuống cấp.

• Buồng hấp, khay chứa bị bám cặn và muối khoáng:
  • Nguyên nhân: Chủ yếu do sử dụng nước cứng (nước máy, nước giếng) chứa nhiều muối khoáng như Canxi, Magie. Khi nước bốc hơi, các chất này kết tủa tạo thành cặn vôi. Ngoài ra còn có cặn hữu cơ từ sản phẩm (như nước yến bị tràn).
  • Hậu quả: Cặn vôi bám chặt lên bề mặt điện trở gia nhiệt và thành buồng hấp. Một lớp cặn dày hoạt động như một lớp cách nhiệt, làm giảm hiệu suất truyền nhiệt đáng kể, buộc máy phải tiêu thụ nhiều điện hơn để đạt được nhiệt độ yêu cầu, đồng thời gây quá nhiệt cục bộ và làm cháy điện trở.
• Cặn bẩn tích tụ làm sai lệch cảm biến và gây tắc nghẽn van:
  • Nguyên nhân: Bụi bẩn, cặn cáu, và các hạt kim loại nhỏ theo hơi nước di chuyển và tích tụ tại các điểm nhạy cảm.
  • Hậu quả: Cặn bẩn gây tắc nghẽn van xả áp, van điện từ và đường ống dẫn hơi, làm giảm độ chính xác của cảm biến nhiệt độ/áp suất, gây sai số vận hành và nguy hiểm tiềm tàng do van an toàn bị kẹt.
• Dùng hóa chất tẩy rửa không phù hợp:
  • Nguyên nhân: Sử dụng các hóa chất tẩy rửa có tính axit hoặc kiềm mạnh hoặc vật liệu tẩy rửa kim loại (len thép) để làm sạch buồng hấp làm bằng thép không gỉ.
  • Hậu quả: Gây ăn mòn hóa học (rỗ bề mặt) buồng hấp và các chi tiết kim loại, đặc biệt là ở những mối hàn hoặc góc cạnh, làm giảm độ bền vật liệu và tạo điều kiện cho gỉ sét phát triển, từ đó rút ngắn đáng kể tuổi thọ của thiết bị.

3. Hư Hỏng và Hao Mòn Các Chi Tiết Quan Trọng – Điểm Yếu Thời Gian

Tuổi thọ của máy hấp tiệt trùng yến hũ phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng của các bộ phận tiêu hao và chi tiết cơ khí quan trọng.

• Gioăng cửa bị nứt, mòn, biến dạng:
  • Hậu quả: Mất độ kín hoàn toàn, gây rò rỉ hơi nước và áp suất (như đã đề cập ở mục 1), buộc người vận hành phải siết chặt khóa cửa hơn, gây thêm áp lực lên cấu trúc cơ khí.
• Van xả, phớt cao su bị mòn, cứng:
  • Nguyên nhân: Phớt, gioăng đệm làm từ cao su hoặc vật liệu polymer chịu nhiệt, sẽ dần bị cứng hóa và giảm độ đàn hồi dưới tác động liên tục của nhiệt độ và áp suất.
  • Hậu quả: Dẫn đến rò rỉ ở van hoặc các khớp nối, làm giảm hiệu suất tiệt trùng và tăng nguy cơ mất an toàn vận hành.
• Đường ống và bộ lọc bị tắc nghẽn:
  • Nguyên nhân: Tích tụ cặn, gỉ sét hoặc vật liệu lạ theo thời gian.
  • Hậu quả: Ảnh hưởng đến dòng hơi và quá trình ngưng tụ/xả nước, gây ra tình trạng thoát khí kém hoặc nước đọng lại, làm giảm chất lượng của hơi nước bão hòa, từ đó làm giảm hiệu quả tiệt trùng tổng thể của chu trình.

4. Vận Hành Sai Quy Trình và Bảo Dưỡng Không Đầy Đủ – Lỗi Chủ Quan

Hầu hết các lỗi hỏng hóc nghiêm trọng đều xuất phát từ việc thiếu tuân thủ quy trình vận hành và bảo dưỡng do nhà sản xuất khuyến cáo.

• Không kiểm tra và bổ sung nước đầy đủ:
  • Nguyên nhân: Lượng nước cấp vào buồng hơi (nồi hơi phụ) hoặc buồng hấp chính bị cạn do quên kiểm tra hoặc rò rỉ không được xử lý.
  • Hậu quả: Gây tình trạng chạy khô (dry run), khiến thanh gia nhiệt (điện trở) hoạt động trong môi trường không có nước làm mát, dẫn đến quá nhiệt và cháy điện trở gần như ngay lập tức. Đây là một trong những lỗi gây hư hỏng đắt đỏ nhất.
• Thời gian tiệt trùng và làm nguội không đúng:
  • Nguyên nhân: Cài đặt thời gian hoặc nhiệt độ sai để tiết kiệm thời gian hoặc vì thiếu hiểu biết về giá trị F0.
  • Hậu quả: Việc vận hành máy ở cường độ cao, hoặc làm nguội quá nhanh (sự thay đổi nhiệt độ đột ngột) gây căng thẳng nhiệt lên vỏ buồng hấp và các chi tiết cơ khí, làm giảm tuổi thọ máy. Ngược lại, tiệt trùng không đủ thời gian (ví dụ: Fo thấp) gây rủi ro an toàn thực phẩm.
• Thiếu vệ sinh, bảo trì định kỳ:
  • Hậu quả: Các lỗi nhỏ (rò rỉ van, cảm biến lệch) không được phát hiện kịp thời, dẫn đến hư hỏng lớn hơn (cháy điện trở, hỏng mạch điều khiển). Bảo trì định kỳ là hoạt động phòng ngừa quan trọng nhất để kéo dài tuổi thọ máy.

5. Khuyến Nghị Chuyên Gia Để Kéo Dài Tuổi Thọ Máy Hấp Tiệt Trùng

Để đảm bảo máy hấp tiệt trùng hũ yến của bạn luôn hoạt động ở hiệu suất tối ưu và đạt tuổi thọ tối đa, hãy áp dụng các khuyến nghị sau, dựa trên trải nghiệm thực tế trong ngành:

Tối Ưu Hóa Hiệu Suất và Chi Phí

Việc máy hấp tiệt trùng hũ yến xuống cấp nhanh là tổng hợp của các yếu tố vật lý (nhiệt độ/áp suất), hóa học (cặn bẩn/ăn mòn) và con người (vận hành sai). Bằng việc đầu tư vào chất lượng nước, tuân thủ quy trình vệ sinh nghiêm ngặt và thực hiện bảo trì phòng ngừa định kỳ (PM), bạn không chỉ kéo dài được tuổi thọ máy mà còn đảm bảo chất lượng yến hũ luôn ổn định và an toàn.

Đừng đợi đến khi máy hỏng mới sửa – đó là nguyên tắc vàng trong vận hành thiết bị công nghiệp.

Bài viết liên quan:

4 Phương Pháp Chủ Chốt Kiểm Tra Hiệu Quả Tiệt Trùng Yến Hũ Bằng Máy Hấp Chuẩn An Toàn

So Sánh Hấp Hơi Truyền Thống vs Hấp Bằng Vi Sóng

Nghiên Cứu Mới Ứng Dụng Vi Sóng Tiệt Trùng Yến Hũ